Palyatif bakımdan sonra gidilebilecek üç yer var. Birincisi fiziktedaviye geçebilmek, bu en iyi ihtimaldir. İkincisi evine çıkarabilmek ve son zamanlarını evinde ailesiyle geçirmek. Üçüncü ihtimal ise vefat etmek. Palyatif bakım bölümündeyken diğer odalarda tedavisi devam eden bir çok hastanın vefat ettiğine şahit olmuştuk. Vefat eden hastalar arasında, refakatçi tarafından yapılması gereken ve atlanan adımlardan dolayı yaşamını yitirenlerde vardı. Örneğin, PEG’den beslenme sonrası açılı pozisyon vermeyi atlayan refakatçi, hastasının boğulmasına sebep olmuştu.   Palyatif bakımda, 24 saat devam eden bakımın son bir haftasında gösterdiği iyileşme sonrasında fiziktedavi bölümüne geçirilmesi konusunda Dr’lar hemfikir kaldı. PEG’den beslenmesi de kapatılmış ve artık normal ağzıyla yeme içmesini yapabiliyordu. Trakeostami ise şuan için fiziktedavi bölümüne geçmesi için engel olmayacağı için bırakılmıştı bu sebeple henüz konuşamıyordu ancak yutkunma yapabiliyordu. O an için kayınpederim, palyatif bakımdan fizik tedaviye geçebilen tek hastaydı.   Fiziktedaviye geçtikleri zaman, oradakiler genel olarak ortopedi ameliyatı geçirenler, spor yaralanmaları, romatizma, fıtık gibi rahatsızlıklar sonrasında daha hızlı iyileşebilmek için tedavi gören hastalardı. Palyatif bakım sonrası fiziktedavi bölümündeki hizmetler ve beklentiler çok farklıydı çünkü burada yatan hastaların, kendi kendine hareket edebildiği, solunum ve beslenmesini kendi kendine yapabildiği varsayılıyordu çünkü palyatif bakım gibi bir sağlık hizmeti burada yoktu. Bu sebeplerle, gün içerisinde yatak yaraları oluşmasın diye 2 saatte bir pozisyonlama, boğaz kuruluğu olmasın diye aspirasyon, günlük pansuman, tuvalet banyo gibi ihtiyaçları bu kez destek olmadan, tamamen refakatçileri yani iki kızı hallediyordu. Kayınpederim, önce yatakta doğrulmayı, sonra yatakta yan dönmeyi, sonra sandalyeye geçmeyi, sonra sandalyeye ayaklarını koyabilmeyi öğrendi.   Bunları bu şekilde yazınca belki garip geliyor olabilir ancak iki ay boyunca kıpırdamadan yoğun bakımda yatınca oradaki öncelikler farklı oluyor. Beyin kanaması geçirip ameliyat sonrası yoğun bakım sürecinde öncelik, hastanın nefes almasını ve hayatta kalmasını sağlamak. Bunun dışında kaybettiği herşey “Tekrar toparlanabilir” mantığıyla bakıldığı için sonrasında neyle karşılacağınızı asla bilemiyorsunuz. Bu sebeple eksik olan ne varsa tek tek küçük bir bebeğin öğrenmesi gibi yapılması gerekiyor. Bu öğrenme süreci ise tamamen hastanın isteği ve aldığı tedavinin kalitesiyle ilgili.   Kayınpederimin motivasyonu ve aldığı tedavinin kalitesini iki kızı ve eşi yönetiyordu. Bunun dışında kalan ihtiyaçları ise kayınpederim ve bedenindeki gücü yönetiyordu. Bunların hepsi eksiksiz olduğu zaman, hasta maksimum seviyede iyileşme gösterebilir. Kayınpederim ve bedenindeki güç diye ikiye ayırma sebebim ise; insan olarak vücudumuza istediğimiz komutu göndersek bile vücudumuz buna yanıt vermiyorsa ilerleyeme sağlayamayız. Hergün düzenli şekilde vücudumuza komutlar gönderebilmek için disiplinli olmaya ve motivasyona ihtiyacımız vardır. Böyle bir aileye sahip olduğunuzda, motivasyondan yana bir sorununuz kalmıyor.         Fizik tedavide bayram tatillerinin araya girmesiyle yaklaşık 3.5 ay kaldı. Bu sürecin sonunda walker desteğiyle kendi kendine yürüyebilecek seviyede evlerine geri döndüler. Beyin kanaması geçirdikten yaklaşık 6.5 ay sonra evine yürüyerek geri dönmesiyle, bu süreçte ailecek bir çok zorluk yaşamış olsakta gelişim görmek hepimizi inanılmaz mutlu ediyordu.   Birşey ne kadar zor olursa olsun, çaba sonucunda gelişim görünce mutlu oluyorsunuz. Yaşanılan zorlukları olması gereken normal şeyler gibi düşünerek, onları aşmış olmanın gururunu yaşıyorsunuz.   Keşke hikayeyi burada bitirebilseydim çünkü henüz bilmediğimiz yeni zorluklar başlıyordu …