Kişinin baş etme kapasitesinin üzerinde bir olay yaşaması yada bir olaya tanıklık etmesi sonucunda günlük yaşamını etkileyen, hayatında fiziksel/ruhsal anlamda olumsuz etkiler bırakan her şey kişide travma olabilir. Travmatik olaylar ani ve beklenmedik bir şekilde gerçekleşir, kişide şok etkisi yaratır bu nedenle kişi o anki bilgi ve becerisine göre böyle bir olayın bir anda kendi başına gelemeyeceğini düşündüğü için yaşanılanları doğru anlamlandırıp işleyemez, başına gelen travma olayını doğru anlamlandırıp işleyemediği için TSSB ye dönüşür. TSSB sadece kişinin ruh sağlığını değil aynı zamanda iş, okul, sosyal ve özel hayatında bozulmalara yol açar. Travma sonrası kişi başına gelen olayı doğru işleyebiliyorsa doğal iyileşme süreci olabilir travma yaşayan her kişide TSSB görülmez.
TSSB ye dönüşüp dönüşmemesi için travmanın doğası ve travmanın türü çok önemli bir etkiye sahiptir. İnsan kaynaklı travmalar yani insan eliyle olan travmalar en ağırıdır ve daha fazla TSSB ye neden olmaktadır. Her 100 insandan 70’i hayatı boyunca bir travmatik olaya maruz kalmıştır. Bunlar; cinsel saldırı, fiziksel saldırı, ölüm veya yaralanma olayları, trafik kazaları, çocukluk çağı travmaları, doğal afetler.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri dört ana gruba ayrılır:
- İstemsiz Hatırlamalar: Travma sonrası kişi olayı tekrar yaşıyormuş gibi hisseder (flashback) ve olayla ilgili anıları sıkça hatırlar.
- Kaçınma Davranışları: Kişi, travmayı hatırlatan her şeyden kaçma davranışı gösterir ve travmatik olayı çağrıştıran uyaranlar ile karşılaşınca yoğun sıkıntılar yaşar.
- Uyarılma Belirtileri: Kişi her an tetiktedir , abartılı irkilme tepkisi gösterir ve uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çeker, dikkat dağınıklığı, unutkanlık üst seviyededir.
- Ruh Hali Değişiklikleri: Kişide öfke, utanç, korku, kaygı, huzursuzluk gibi duyguların şiddeti çok yüksek olmaktadır. Önemli etkinliklere kişinin katılımının ve ilgisinin azalması ve hayattan keyif alamamaya başlar.
Kişide Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile birlikte depresyon ve kaygı bozuklukları eş tanı olarak birlikte görülebilir. Tedavi edilmediği takdirde kişinin yaşamı boyunca sürer.
Bilişsel Davranışçı Terapi ile Travma Sonrası Stres Bozukluğunun (TSSB)
ilaçsız tedavisi mümkündür.
Psikolog Ali Ayboğan - Algo Psikoloji